ਜਦੋਂ ਚੁੱਪ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਯਾਰੀ ਗੰਢਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਕੁਦਰਤੀ ਵੇਗ ਵਿਚ ਆਪਾ ਖੋਹ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਚੁੱਪ ਵਿਚ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਇਕਮਿੱਕ ਹੋਇਆ ਇਨਸਾਨ ਆਪਣੀ ਰੂਹ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਲੱਭਦਾ ਹੈ। ਚੁੱਪ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਵੀ ਇਕ ਅਰਥ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਹੜੀ ਨਾ ਬੋਲ ਕੇ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਕਹਿ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਚੁੱਪ ਰੋਸ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮੂੰਹ ਤੇ ਕਾਲੀਆਂ ਪੱਟੀਆਂ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਕੱਢੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਜਲੂਸ ਆਪਣੀ ਬੋਲਣ ਦੀ ਆਜਾਦੀ ਤੇ ਲਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੋਕਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਇਕ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਨਾ ਚਾਹੁੰਦਿਆਂ ਵੀ ਚੁੱਪ, ਚੁੱਪ ਚੁੱਪੀਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨਾਂ ਤੇ ਭਾਰੂ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਇਕ ਚੁੱਪ ਸੌ ਸੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਉਦੋਂ ਆਪਣਾ ਰੰਗ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਦਾ ਪਸਾਰਾ ਵੱਧਣਾ ਹੋਵੇ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਤੇ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਵਧੀਕੀਆਂ ਨੂੰ ਚੁੱਪ ਕਰਕੇ ਸਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਉਹ ਭਾਗਾਂ ਵਾਲੇ ਕਹਾਏ ਜਾਣ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੁਲਮਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇਬਾਰਤ ਨੂੰ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣੇ ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਇਕ ਹੀ ਹੱਲੇ ਨਾਲ ਤੋੜ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਚੁੱਪ ਰਹਿਣਾ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਦਾ ਰੂਹ ਨਾਲ ਇਕਮਿੱਕ ਹੋਣ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਰੂਹ ਤੱਕ ਉਤਰਨ ਲਈ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣਾ ਜਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਬਹੁਤੇ ਸੰਤ ਮਹਾਤਮਾ ਆਪਣੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਚੁੱਪ ਦਾ ਦਾਨ ਬਖਸ਼ਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਚੁੱਪ ਰਹਿ ਕੇ ਦੂਜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਨਾ ਤੇ ਫਿਰ ਉਸ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨਾ ਸਿਆਣੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਚੁੱਪ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਪਸਾਰੇ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਿਆਣੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਇਕ ਚੁੱਪ ਸੌ ਸੁੱਖਾਂ ਦੀ ਖਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੌੜੇ ਬੋਲਾਂ ਦਾ ਵਾਰ ਕਰਨ ਨਾਲੋਂ ਚੁੱਪ ਚੰਗਾ ਹਥਿਆਰ ਹੈ। ਜਿਹੜਾ ਵਕਤ ਤੇ ਕੰਮ ਦਿੰਦਾ ਹੇ। ਇਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਇਕ ਸਹਿਜੀ ਪਹਿਲੂ ਹੈ। ਚੁੱਪ ਕਈ ਵਾਰ ਵਕਤ ਦਾ ਪਾਸਾ ਪਲਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਚੁੱਪ ਸਿਆਣੇ ਤੇ ਸਹਿਜ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸੁਹੱਪਣ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਸੌ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਇਕ ਗੱਲ ਕਹਿ ਕੇ ਚੁੱਪ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਚੁੱਪ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਯਾਰੀ ਗੰਢਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਕੁਦਰਤੀ ਵੇਗ ਵਿਚ ਆਪਾ ਖੋਹ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਚੁੱਪ ਵਿਚ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਇਕਮਿੱਕ ਹੋਇਆ ਇਨਸਾਨ ਆਪਣੀ ਰੂਹ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਲੱਭਦਾ ਹੈ। ਚੁੱਪ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਵੀ ਇਕ ਅਰਥ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਹੜੀ ਨਾ ਬੋਲ ਕੇ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਕਹਿ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਚੁੱਪ ਰੋਸ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮੂੰਹ ਤੇ ਕਾਲੀਆਂ ਪੱਟੀਆਂ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਕੱਢੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਜਲੂਸ ਆਪਣੀ ਬੋਲਣ ਦੀ ਆਜਾਦੀ ਤੇ ਲਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੋਕਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਇਕ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਨਾ ਚਾਹੁੰਦਿਆਂ ਵੀ ਚੁੱਪ, ਚੁੱਪ ਚੁੱਪੀਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨਾਂ ਤੇ ਭਾਰੂ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਇਕ ਚੁੱਪ ਸੌ ਸੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਉਦੋਂ ਆਪਣਾ ਰੰਗ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਦਾ ਪਸਾਰਾ ਵੱਧਣਾ ਹੋਵੇ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਤੇ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਵਧੀਕੀਆਂ ਨੂੰ ਚੁੱਪ ਕਰਕੇ ਸਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਉਹ ਭਾਗਾਂ ਵਾਲੇ ਕਹਾਏ ਜਾਣ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੁਲਮਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇਬਾਰਤ ਨੂੰ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣੇ ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਇਕ ਹੀ ਹੱਲੇ ਨਾਲ ਤੋੜ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਚੁੱਪ ਰਹਿਣਾ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਦਾ ਰੂਹ ਨਾਲ ਇਕਮਿੱਕ ਹੋਣ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਰੂਹ ਤੱਕ ਉਤਰਨ ਲਈ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣਾ ਜਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਬਹੁਤੇ ਸੰਤ ਮਹਾਤਮਾ ਆਪਣੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਚੁੱਪ ਦਾ ਦਾਨ ਬਖਸ਼ਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਚੁੱਪ ਰਹਿ ਕੇ ਦੂਜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਨਾ ਤੇ ਫਿਰ ਉਸ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨਾ ਸਿਆਣੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਚੁੱਪ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਪਸਾਰੇ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਿਆਣੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਇਕ ਚੁੱਪ ਸੌ ਸੁੱਖਾਂ ਦੀ ਖਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੌੜੇ ਬੋਲਾਂ ਦਾ ਵਾਰ ਕਰਨ ਨਾਲੋਂ ਚੁੱਪ ਚੰਗਾ ਹਥਿਆਰ ਹੈ। ਜਿਹੜਾ ਵਕਤ ਤੇ ਕੰਮ ਦਿੰਦਾ ਹੇ। ਇਹ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦਾ ਇਕ ਸਹਿਜੀ ਪਹਿਲੂ ਹੈ। ਚੁੱਪ ਕਈ ਵਾਰ ਵਕਤ ਦਾ ਪਾਸਾ ਪਲਟ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਚੁੱਪ ਸਿਆਣੇ ਤੇ ਸਹਿਜ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਸੁਹੱਪਣ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਉਹ ਸੌ ਗੱਲਾਂ ਦੀ ਇਕ ਗੱਲ ਕਹਿ ਕੇ ਚੁੱਪ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜਦੋਂ ਚੁੱਪ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਯਾਰੀ ਗੰਢਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਕੁਦਰਤੀ ਵੇਗ ਵਿਚ ਆਪਾ ਖੋਹ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਚੁੱਪ ਵਿਚ ਕੁਦਰਤ ਨਾਲ ਇਕਮਿੱਕ ਹੋਇਆ ਇਨਸਾਨ ਆਪਣੀ ਰੂਹ ਦੀ ਖੁਰਾਕ ਲੱਭਦਾ ਹੈ। ਚੁੱਪ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿਚ ਵੀ ਇਕ ਅਰਥ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਜਿਹੜੀ ਨਾ ਬੋਲ ਕੇ ਆਪਣੀ ਗੱਲ ਕਹਿ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਕਈ ਵਾਰ ਚੁੱਪ ਰੋਸ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਵੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਮੂੰਹ ਤੇ ਕਾਲੀਆਂ ਪੱਟੀਆਂ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਕੱਢੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਜਲੂਸ ਆਪਣੀ ਬੋਲਣ ਦੀ ਆਜਾਦੀ ਤੇ ਲਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਰੋਕਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਇਕ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਨਾ ਚਾਹੁੰਦਿਆਂ ਵੀ ਚੁੱਪ, ਚੁੱਪ ਚੁੱਪੀਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨਾਂ ਤੇ ਭਾਰੂ ਪੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਇਕ ਚੁੱਪ ਸੌ ਸੁੱਖਾਂ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਉਦੋਂ ਆਪਣਾ ਰੰਗ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਹੜੇ ਵਿਚ ਖੂਨ ਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਦਾ ਪਸਾਰਾ ਵੱਧਣਾ ਹੋਵੇ। ਜਿਹੜੇ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਤੇ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਵਧੀਕੀਆਂ ਨੂੰ ਚੁੱਪ ਕਰਕੇ ਸਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਉਹ ਭਾਗਾਂ ਵਾਲੇ ਕਹਾਏ ਜਾਣ ਦੇ ਹੱਕਦਾਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਜੁਲਮਾਂ ਨਾਲ ਲਿਖੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਇਬਾਰਤ ਨੂੰ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣੇ ਲੋਕ ਅਕਸਰ ਇਕ ਹੀ ਹੱਲੇ ਨਾਲ ਤੋੜ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਚੁੱਪ ਰਹਿਣਾ ਮਨੁੱਖੀ ਮਨ ਦਾ ਰੂਹ ਨਾਲ ਇਕਮਿੱਕ ਹੋਣ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਪਣੀ ਰੂਹ ਤੱਕ ਉਤਰਨ ਲਈ ਚੁੱਪ ਰਹਿਣਾ ਜਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਬਹੁਤੇ ਸੰਤ ਮਹਾਤਮਾ ਆਪਣੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੂੰ ਚੁੱਪ ਦਾ ਦਾਨ ਬਖਸ਼ਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਚੁੱਪ ਰਹਿ ਕੇ ਦੂਜੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸੁਣਨਾ ਤੇ ਫਿਰ ਉਸ ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨਾ ਸਿਆਣੇ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਚੁੱਪ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਪਸਾਰੇ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਿਆਣੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਇਕ ਚੁੱਪ ਸੌ ਸੁੱਖਾਂ ਦੀ ਖਾਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੌੜੇ