ਜਿਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖਤਾ ਤੋਂ ਦੂਰ ਲਿਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਵੱਧ ਰਿਹਾ। ਸੰਤਾਂ ਪੀਰਾਂ, ਫਕੀਰਾਂ, ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜਨਮ ਨੂੰ ਸਰਦਾਰ ਜੂਨ ਕਹਿ ਕੇ ਨਿਵਾਜਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਸਰਦਾਰੀ ਅੱਜ ਇਸ ਦੀ ਸੋਚ ਸਦਕਾ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਰੁਲਦੀ ਫਿਰਦੀ ਹੈ। ਸਰਦਾਰੀ ਦਾ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਰੁਲਣਾ ਅਤੇ ਇਸ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਰੁੱਲ ਰਹੀ ਸਰਦਾਰੀ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਦੇਖਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੇ ਗੁਣ ਦਾ ਖਾਤਮਾ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਖਤਾਮੇ ਦੀ ਹਾਮੀ ਭਰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅੱਜ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਤੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਜਾਰ ਜਾਰ ਰੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਇਸ ਅੰਡਬਰ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਜਾਤਾਂ ਪਾਤਾਂ ਅਤੇ ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਆੜ ਵਿਚ ਤਾਂ ਸਾੜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਤੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਰਨ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਤੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਕਸ਼ਟਦਾਇਕ ਬੋਲਾਂ ਨਾਲ ਲਹੂ ਲੁਹਾਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਨਸਾਨ ਤਰੱਕੀ ਦੀਆਂ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਨੂੰ ਸਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੇ ਇਸ ਖਾਤਮੇ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਅੱਜ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਭਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਨੂੰ ਰੁਲਦਿਆਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਹੀ ਰੱਬੀ ਨਿਆਮਤ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇਕ ਕਾਰਨ ਇਨਸਾਨੀ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਪਲ ਰਿਹਾ ਹੈਵਾਨੀਅਤ ਰੂਪੀ ਜ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਜਿਹੜਾ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚੋ੍ਯ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਦਿਨੋ ਦਿਨ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਪਿੱਸਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਨਾ ਸਮਝਣਾ ਇਹ ਅੱਜ ਦੇ ਯੁੱਗ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬੜੀ ਵੱਡੀ ਅੜਚਣ ਹੈ। ਇਹ ਠੀਕ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਲੋਕ ਸਫਾਈ ਪਸੰਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਨਹੀਂ ਪਰ ਸਫਾਈ ਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਵੀ ਤਾਂ ਇਨਸਾਨ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸੇ ਰੱਬ ਨੇ ਦਿਮਾਗ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਤੁਹਾਡੇ ਰੱਬ ਨੇ ਤਹਾਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਵੀ ਸਭ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤੁਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਨਫਰਤ ਕਿਉਂ ਕਰਦੇ ਹੋ। ਇਹ ਤਾਂ ਆਰਥਿਕ ਪਾੜਾ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਤੋਂ ਉਸਦੇ ਜਿਉਣ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖੋਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉਹ ਲੋਕ ਵੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਵੀ ਕੋਠੀਆਂ, ਬੰਗਲੇ ਅਤੇ ਮਹਿਲ ਮੁਨਾਰੇ ਹੋਣ। ਜਿਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖਤਾ ਤੋਂ ਦੂਰ ਲਿਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਵੱਧ ਰਿਹਾ। ਸੰਤਾਂ ਪੀਰਾਂ, ਫਕੀਰਾਂ, ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜਨਮ ਨੂੰ ਸਰਦਾਰ ਜੂਨ ਕਹਿ ਕੇ ਨਿਵਾਜਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਸਰਦਾਰੀ ਅੱਜ ਇਸ ਦੀ ਸੋਚ ਸਦਕਾ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਰੁਲਦੀ ਫਿਰਦੀ ਹੈ। ਸਰਦਾਰੀ ਦਾ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਰੁਲਣਾ ਅਤੇ ਇਸ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਰੁੱਲ ਰਹੀ ਸਰਦਾਰੀ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਦੇਖਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੇ ਗੁਣ ਦਾ ਖਾਤਮਾ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਖਤਾਮੇ ਦੀ ਹਾਮੀ ਭਰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅੱਜ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਤੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਜਾਰ ਜਾਰ ਰੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਇਸ ਅੰਡਬਰ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਜਾਤਾਂ ਪਾਤਾਂ ਅਤੇ ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਆੜ ਵਿਚ ਤਾਂ ਸਾੜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਤੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਰਨ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਤੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਕਸ਼ਟਦਾਇਕ ਬੋਲਾਂ ਨਾਲ ਲਹੂ ਲੁਹਾਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਨਸਾਨ ਤਰੱਕੀ ਦੀਆਂ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਨੂੰ ਸਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੇ ਇਸ ਖਾਤਮੇ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਅੱਜ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਭਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਨੂੰ ਰੁਲਦਿਆਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਹੀ ਰੱਬੀ ਨਿਆਮਤ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇਕ ਕਾਰਨ ਇਨਸਾਨੀ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਪਲ ਰਿਹਾ ਹੈਵਾਨੀਅਤ ਰੂਪੀ ਜ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਜਿਹੜਾ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚੋ੍ਯ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਦਿਨੋ ਦਿਨ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਪਿੱਸਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਨਾ ਸਮਝਣਾ ਇਹ ਅੱਜ ਦੇ ਯੁੱਗ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਬੜੀ ਵੱਡੀ ਅੜਚਣ ਹੈ। ਇਹ ਠੀਕ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਲੋਕ ਸਫਾਈ ਪਸੰਦ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਨਹੀਂ ਪਰ ਸਫਾਈ ਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਵੀ ਤਾਂ ਇਨਸਾਨ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਸੇ ਰੱਬ ਨੇ ਦਿਮਾਗ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਤੁਹਾਡੇ ਰੱਬ ਨੇ ਤਹਾਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਵੀ ਸਭ ਜਾਣਦੇ ਹਨ ਕਿ ਤੁਸੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਨਫਰਤ ਕਿਉਂ ਕਰਦੇ ਹੋ। ਇਹ ਤਾਂ ਆਰਥਿਕ ਪਾੜਾ ਹੈ ਜਿਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਤੋਂ ਉਸਦੇ ਜਿਉਣ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਖੋਹ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਉਹ ਲੋਕ ਵੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਵੀ ਕੋਠੀਆਂ, ਬੰਗਲੇ ਅਤੇ ਮਹਿਲ ਮੁਨਾਰੇ ਹੋਣ।ਜਿਹੜਾ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖਤਾ ਤੋਂ ਦੂਰ ਲਿਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰਾ ਕੁਝ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਵੱਧ ਰਿਹਾ। ਸੰਤਾਂ ਪੀਰਾਂ, ਫਕੀਰਾਂ, ਗੁਰੂਆਂ ਨੇ ਮਨੁੱਖੀ ਜਨਮ ਨੂੰ ਸਰਦਾਰ ਜੂਨ ਕਹਿ ਕੇ ਨਿਵਾਜਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਦੀ ਸਰਦਾਰੀ ਅੱਜ ਇਸ ਦੀ ਸੋਚ ਸਦਕਾ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਰੁਲਦੀ ਫਿਰਦੀ ਹੈ। ਸਰਦਾਰੀ ਦਾ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਰੁਲਣਾ ਅਤੇ ਇਸ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਰੁੱਲ ਰਹੀ ਸਰਦਾਰੀ ਨੂੰ ਮਿੱਟੀ ਵਿਚ ਦੇਖਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੇ ਗੁਣ ਦਾ ਖਾਤਮਾ ਮਨੁੱਖੀ ਸਮਾਜ ਦੇ ਖਤਾਮੇ ਦੀ ਹਾਮੀ ਭਰਦੀ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅੱਜ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਮਨੁੱਖ ਤੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਜਾਰ ਜਾਰ ਰੋ ਰਹੀ ਹੈ। ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਇਸ ਅੰਡਬਰ ਵਿਚ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਜਾਤਾਂ ਪਾਤਾਂ ਅਤੇ ਧਰਮਾਂ ਦੀ ਆੜ ਵਿਚ ਤਾਂ ਸਾੜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿਤੇ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਮਰਨ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਤੇ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਕਸ਼ਟਦਾਇਕ ਬੋਲਾਂ ਨਾਲ ਲਹੂ ਲੁਹਾਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਨਸਾਨ ਤਰੱਕੀ ਦੀਆਂ ਮੰਜ਼ਿਲਾਂ ਨੂੰ ਸਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦੇ ਇਸ ਖਾਤਮੇ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ਅੱਜ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਭਰ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਨੂੰ ਰੁਲਦਿਆਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਹੀ ਰੱਬੀ ਨਿਆਮਤ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨਾਲ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਦੇਖਦੇ ਹਾਂ। ਇਸ ਦਾ ਇੱਕੋ ਇਕ ਕਾਰਨ ਇਨਸਾਨੀ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚ ਪਲ ਰਿਹਾ ਹੈਵਾਨੀਅਤ ਰੂਪੀ ਜ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਜਿਹੜਾ ਦਿਮਾਗ ਵਿਚੋ੍ਯ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਬਜਾਏ ਦਿਨੋ ਦਿਨ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿਚ ਇਨਸਾਨੀਅਤ ਦਿਨੋਂ ਦਿਨ ਪਿੱਸਦੀ ਜਾ ਰਹੀ