ਈਐ ਈਏਉ ਢਘਈਆਧ ਔਅਏ ਊਆਆ ੳਫੂਭੀ਼ ਞਘੀ ਓਉ ਈਘਞਿ ਈਙ ੳਆ ਔਆ ਊਆਣੂ ਆਈ ਓਘੁਭ ਝਞਡ਼ਈ ੧੨੩੦੮ ਆੲੀ ੳਆਊ ਢਧਘਈਰ ਖਜ਼ਸ਼ ਗ਼ਸ਼ ਔਢਗਾ ਯਜ਼ ਫ਼ਖ਼ੳ ਔਅ ਊਆਆ ੳੲਭ ਞਘ ਓਉ ਈਘਞ ਈਙ ੳਆਈ ਔਆ ਊਆਣ ਆਈ ਓਘਭ ਝਞਡ਼ ਈ ਆੲ ੳਆਊ ਢਧਘਈਰ ਖਜ਼ਸ਼ਗ਼ਸ਼ ਔਢਗਾ ਯਜ਼ਫ਼ਖ਼ੳ ਔਅਊਆਆ ੳੲਭਞਘ ਉਈਘਞ ਈਙੳਆਈ ਔਆਊਆਣ ਉਥੇ ਕੰਜਕ ਕਿਸ ਨੂੰ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਬੀੜ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਸਾਉਣੀ ਜਾਂ ਖ਼ਰੀਫ ਕੀ ਬਲਾ ਹੈ। ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਨੇ 1937 ਵਿਚ ਵਾਰਧਾ ਸਿੱਖਿਆ ਕਾਨਫ਼ਰੰਸ ਦੇ ਉਦਘਾਟਨੀ ਭਾਸ਼ਨ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਵਾਸੀਆਂ ਨੂੰ ਸੁਚੇਤ ਪੰਜਾਬੀ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਮੰਗ ਜ਼ੋਰ ਫੜਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਸੈਨਿਟ ਵਿਚ ਵੀ ਇਹ ਮਸਲਾ ਉਠਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਚੜ੍ਹਦੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹੁਣੇ ਜਿਹੇ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਚਾਰ ਸੌ ਸਰਕਾਰੀ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿਚ ਜੇ ਇਹ ਤਜਰਬਾ ਕਾਮਯਾਬ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਘੇਰਾ ਹੋਰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਏਗਾ। ਸਰਕਾਰ ਤੇ ਸਾਰਾ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਇਸ ਫ਼ੈਸਲੇ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਪੱਬਾਂ ਭਾਰ ਹੋਇਆ ਪਿਐ। ਬਜਟ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਤੇ ਇਹਦੇ ਲਈ ਸਾਡੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਗਾਂਧੀ ਜੀ ਦਾ ਦਿਨ ਤਾਂ ਮਨਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਹੇ ਬੋਲਾਂ ਤੇ ਅਮਲ ਨਹੀਂ ਕਰਦੀਆਂ। ਪਿੱਛੇ ਜਿਹੇ ਲਹਿੰਦੇ ਪੰਜਾਬ ਵੱਲੋਂ ਇਕ ਚੰਗੀ ਖ਼ਬਰ ਆਈ ਸੀ ਕਿ ਉਥੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦਾ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵਿਚ ਰਹੇ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਸ: ਤੋਤਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਪੁੱਪਹਟਣ ਲਈ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਵਿਚੂ ਅੰਗਪਰਰੇਜ਼ੀ ਨੂੰ ਲਾੁਗੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਮੈਨੂੰ ਸਮਝ ਆ ਨਤੀਜਾ ਕੀ ਨਿਕਲਿਆ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਕਈ ਪੀੜ੍ਹੀਆਂ ਇਸ ਤਜਰਬੇ ਦੀ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਵਿਚ ਬਰਬਾਦ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਨਵੇਂ ਸਿੱਖਿਆ ਮੰਤਰੀ ਸ੍ਰੀਮਤੀ ਅਰੁਣਾ ਚੌਧਰੀ ਨੇ ਨਵਾਂ ਤਜਰਬਾ ਕਰਨ ਲਈ ਚਾਰ ਸੌ ਸਕੂਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਤੋਤਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਫ਼ੈਸਲੇ ਤੇ ਮੋਹਰੂੀ ਲਾ ਕੇ ਇਕ ਕਦਮ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਪੁੱਟਿਆ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮੱਤੀ ਹੈ ਕਿ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਮਾਧਿਅਮ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਪੰਜਾਬੀ ਦਾ ਵਿਕਾਸੀ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ, ਨਾ ਹੀ ਗਿਆਨ ਕਾਰਨੀ ਇਹੋ ਹੈ ਕਿ ਹੀਰੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਜੰੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲਦਾ ਹੈ। ਹਰ ਪੰਜਾਬੀ ਨੂੰ ਵੀ ਦਿਆਂ ਰੇਜ਼ੀ ਬੋਲਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। ਜੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਤਰੱਕੀ ਕੀਰੀਨੀ ਹੈ, ਜੇ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਾਰੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਬੱਚੇ ਅਜਿਹੀ ਹੀਣ ਮਾਨਸਿਕਤਾ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਉਹ ਪੁਛਦੇ ਹਨ ਕਿ ਸੈਂਤੀ ਜਾਂ ਤਰਵੰਜਾ ਕਿੰਨੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕੇਸਰ ਇੱਕ ਸੁਗੰਧ ਦੇਣ ਵਾਲਾ ਪੌਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਪੁਸ਼ਪ ਦੀ ਵਰਤੀਕਾਗਰ ਨੂੰ ਕੇਸਰ, ਕੁੰਕੁਮ, ਜਾਫਰਾਨ ਅਤੇ ਸੈਫਰਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਇਰੀਡੇਸੀ ਕੁਲ ਦੀ ਕਰੋਕਸ ਸੈਟਾਇਵਸ ਨਾਮਕ ਛੋਟਾ ਬਨਸਪਤੀ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਮੂਲ ਸਥਾਨ ਦੱਖਣ ਯੂਰਪ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਸ ਦੀ ਖੇਤੀ ਸਪੇਨ, ਇਟਲੀ, ਗਰੀਸ, ਤੁਰਕਿਸਤਾਨ, ਈਰਾਨ, ਚੀਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕੇਵਲ ਜੰਮੂ (ਕਿਸ਼ਤਵਾਰ) ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ (ਪਾਮਪੁਰ) ਦੇ ਸੀਮਿਤ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪਿਆਜ ਤੁਲ ਇਸ ਦੀਆਂ ਗਠੀਆਂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਾਲ ਅਗਸਤ-ਸਤੰਬਰ ਵਿੱਚ ਰੋਪੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅਕਤੂਬਰ-ਦਸੰਬਰ ਤੱਕ ਇਸ ਦੇ ਪੱਤਰ ਅਤੇ ਪੁਸ਼ਪ ਨਾਲੋਂ ਨਾਲ ਨਿਕਲਦੇ ਹਨ। ਕੇਸਰ ਦਾ ਕਸ਼ੁਪ 15-25 ਸੇਂਟੀਮੀਟਰ ਉੱਚਾ, ਪਰ ਕੰਡੇਹੀਣ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਪੱਤੀਆਂ ਮੂਲੋਭਦਵ, ਸੰਕਰੀ, ਲੰਮੀਆਂ ਅਤੇ ਨਾਲੀਦਾਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਪੁਸ਼ਪਦੰਡ ਨਿਕਲਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਪਰ ਨੀਲਲੋਹਿਤ ਵਰਣ ਦੇ ਇਕੱਲੇ ਅਤੇ ਇੱਕ ਤੋਂ ਅਧਿਕ ਪੁਸ਼ਪ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਪੰਖੜੀਆਂ ਤਿੰਨ ਤਿੰਨ ਦੇ ਦੋ ਚਕਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦੇ ਪੁੰਕੇਸ਼ਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਸਟਿਗਮਾ ਨਾਰੰਗ ਰਕਤ ਵਰਣ ਦੇ, ਅਖੰਡ ਅਤੇ ਖੰਡਿਤ ਅਤੇ ਗਦਾਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤੇ ਤਿੰਨ ਕੁਕਸ਼ੀਆਂ, ਲੱਗਭੱਗ ਇੱਕ ਇੰਚ ਲੰਮੀਆਂ, ਡੂੰਘੀਆਂ, ਲਾਲ ਅਤੇ ਲਾਲਿਮਾਯੁਕਤ ਹਲਕੇ ਭੂਰੇ ਰੰਗ ਦੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਹਨਾਂ ਦੇ ਕੰਡੇ ਦੰਤੁਰ ਜਾਂ ਲੋਮਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕੇਸਰ ਦੀ ਦੁਰਗੰਧ ਤੀਖਣ, ਪਰ ਲਾਖਣਿਕ, ਅਤੇ ਸਵਾਦ ਥੋੜ੍ਹਾ ਕੌੜਾ, ਪਰ ਦਿਲਕਸ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਮੱਖਣ ਆਦਿ ਖਾਧ ਪਦਾਰਥ ਵਿੱਚ ਵਰਣ ਅਤੇ ਸਵਾਦ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਚਿਕਿਤਸਾ ਵਿੱਚ ਇਹ ਉਸ਼ਣਵੀਰਿਆ, ਉਤੇਜਕ, ਆਰਤਵਜਨਕ, ਦੀਵਾ, ਪਾਚਕ, ਵਾਤ-ਬਲਗ਼ਮ-ਨਾਸ਼ਕ ਅਤੇ ਵੇਦਨਾਸਥਾਪਕ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਪੀੜਿਤਾਰਤਵ, ਸਰਦੀ ਜੁਕਾਮ ਅਤੇ ਸ਼ਿਰਦਰਦ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਇਸ ਨੂੰ ਧਾਰਮਿਕ ਕਮਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਜਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕੇਸਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ‘ਚ ਵੱਧ ਮੁਨਾਫਾ ਹੁੰਦਾ ਦੇਖਦਿਆਂ ਜਗਸੀਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅੱਗੇ ਤੋਂ ਆਪਣੇ ਚਾਰ ਕਿੱਲਿਆਂ ਦੇ ਪੂਰੇ ਰਕਬੇ ਵਿੱਚ ਕੇਸਰ ਵਿੱਚ ਕੇਸਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਦੀ ਗੱਲ ਕਹੀ ਹੈ। ਉਹ ਕੁਝ ਜ਼ਮੀਨ ਠੇਕੇ ‘ਤੇ ਲੈ ਕੇ ਵੀ ਕੇਸਰ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਗਸੀਰ ਮੁਤਾਬਕ, ਉਸ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਨੂੰ ਦੇਖਦਿਆਂ ਕਈ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੀ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਦੀ ਇੱਛਾ ਨਾਲ ਉਸ ਤੋਂ ਕੇਸਰ ਬੀਜ ਲੈਣ ਲਈ ਪੇਸ਼ਗੀ ਅਮਾਨਤੀ ਪੈਸੇ ਜਮ੍ਹਾਂ ਕਰਵਾ ਦਿੱਤੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਕਣਕ, ਨਰਮੇ ਤੇ ਝੋਨੇ ਦੀ ਜੈਵਿਕ ਖੇਤੀ ਕਰ ਰਹੇ ਭੀਖੀ (ਮਾਨਸਾ) ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਸਮਾਓਂ ਕੁਝ ਕਿਸਾਨ ਵੀ ਇਸ ਵਾਰ ਅਮਰੀਕੀ ਕੇਸਰ ਦੀ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਦੇ ਚਾਹਵਾਨ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਉਸ ਪਾਸੋਂ ਕੇਸਰ ਬੀਜ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਵਣ ਵਿਸਥਾਰ ਮੰਡਲ ਬਠਿੰਡਾ ਦੇ ਡੀਐੱਫਓ ਦਲਜੀਤ ਸਿੰਘ ਤੇ ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੋ ਦੇ ਜਗਦੀਪ ਸਿੰਘ ਆਪਣੀ ਸਮੁੱਚੀ ਟੀਮ ਨਾਲ ਉਸ ਦੇ ਖੇਤ ਦਾ ਕਈ ਵਾਰ ਦੌਰਾ ਕਰ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਸ ਦੀ ਮੰਡੀ ਸਬੰਧੀ ਵੀ ਸਬੰਧਤ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨਾਲ ਤਾਲਮੇਲ ਕਰਵਾਉਣ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਿਵਾਇਆ ਹੈ।